Οι γυναίκες στο Αφγανιστάν έχουν βιώσει πολυάριθμες αλλαγές και προκλήσεις ανάλογα με τις πολιτικές και κοινωνικές μεταβολές στη χώρα. Η ιστορία της κατάστασης των γυναικών εκεί μπορεί να διαχωριστεί σε διάφορες περιόδους, όπου η θέση τους στην κοινωνία άλλαξε δραματικά.
Στις αρχές του 20ού αιώνα, το Αφγανιστάν ήταν παραδοσιακή, πατριαρχική κοινωνία. Οι γυναίκες περιορίζονταν σε οικιακούς ρόλους και είχαν περιορισμένη πρόσβαση στην εκπαίδευση και την εργασία.
Η βασιλεία του βασιλιά Αμάνουλλα Χαν (1919-1929) υπήρξε καθοριστική για τις πρώτες προσπάθειες εκσυγχρονισμού. Ο Αμάνουλλα Χαν εισήγαγε μεταρρυθμίσεις, όπως την προώθηση της γυναικείας εκπαίδευσης και την αφαίρεση του τσαντόρ για τις γυναίκες σε δημόσιους χώρους.
Κατά τη διάρκεια της σοβιετικής κατοχής, υπήρξαν προγράμματα για την ενίσχυση της γυναικείας εκπαίδευσης και της συμμετοχής των γυναικών στην αγορά εργασίας.
Ωστόσο, η αντίσταση κατά της σοβιετικής κυριαρχίας είχε ως αποτέλεσμα την ενίσχυση της συντηρητικής άποψης για τον ρόλο των γυναικών από τις ισλαμιστικές δυνάμεις που μάχονταν το καθεστώς.
Με την άνοδο των Ταλιμπάν στην εξουσία το 1996, οι γυναίκες υπέστησαν ακραία καταπίεση. Επιβλήθηκαν αυστηροί κανόνες για τη δημόσια ζωή, με τις γυναίκες να υποχρεώνονται να φορούν την μπούρκα και να περιορίζονται στις οικιακές τους υποχρεώσεις.
Η εκπαίδευση και η εργασία για τις γυναίκες ουσιαστικά απαγορεύτηκαν, και οι παραβιάσεις των δικαιωμάτων τους αντιμετωπίζονταν με σκληρές τιμωρίες.
Μετά την αμερικανική επέμβαση το 2001 και την πτώση των Ταλιμπάν, οι γυναίκες άρχισαν να ανακτούν κάποια δικαιώματα. Η εκπαίδευση για τα κορίτσια επαναφέρθηκε, και γυναίκες άρχισαν να αναλαμβάνουν θέσεις στην κυβέρνηση και στον ιδιωτικό τομέα. Παρά την πρόοδο, η ασφάλεια και οι κοινωνικοί περιορισμοί εξακολουθούσαν να είναι σοβαρά ζητήματα για τις γυναίκες, ιδιαίτερα στις αγροτικές περιοχές.
Με την αποχώρηση των αμερικανικών δυνάμεων και την επιστροφή των Ταλιμπάν στην εξουσία το 2021, οι ανησυχίες για τα δικαιώματα των γυναικών αυξήθηκαν ξανά.
Φωτογραφία από Hatice Baran
Οι Ταλιμπάν εισήγαγαν ξανά περιορισμούς στην εκπαίδευση και στην εργασία για τις γυναίκες, ενώ η πρόσβαση σε δημόσιους χώρους έγινε πιο περιορισμένη. Παράλληλα, οι γυναίκες που αντιστέκονται σε αυτές τις πολιτικές αντιμετωπίζουν σοβαρούς κινδύνους.
Η ιστορία των γυναικών στο Αφγανιστάν είναι γεμάτη αντιφάσεις και προκλήσεις. Κάθε μεταβολή στην πολιτική εξουσία σηματοδοτεί αλλαγές που επηρεάζουν δραματικά την καθημερινότητά τους, με την πάλη για τα δικαιώματά τους να παραμένει διαρκής.