Η Φινλανδία φαίνεται πως βρήκε… «βρώμικο» μυστικό για την υγεία των παιδιών — και δεν πρόκειται για κάτι που θα το περίμενες. Σε μια σειρά πειραμάτων προσχολικής ηλικίας, έθεσε στο επίκεντρο τον ρόλο του χώματος, της φύσης και της μικροβιακής ποικιλομορφίας στο ανοσοποιητικό σύστημα των παιδιών. Τα πρώτα αποτελέσματα είναι εντυπωσιακά.
Σε πόλεις όπως η Lahti, τα προνήπια αντικατέστησαν ασφυκτικά πλακόστρωτα και βρύα από τσιμέντο με «πανωφόρια» από δάσος — χαλικόστρωτα εγκαταστάθηκαν δάπεδα από δάσος: έδαφος, μούρα, βρύα, φυλλοσίδηρα, φυσικά στοιχεία που προσομοιώνουν το «δάσος» μέσα στον προαύλιο χώρο.
Τα παιδιά ενθαρρύνονταν να παίζουν με χώμα, σκουπιδάκια φύλλων, φύκια, να ανακαλύπτουν έντομα, να κάνουν κουτσουλιές, να παίζουν κυριολεκτικά στη «βρώμικη» φύση. Η μελέτη από τη Natural Resources Institute Finland (και άλλους ερευνητές) συνέκρινε παιδιά ηλικίας 3-5 ετών σε παιδικούς σταθμούς με «rewilded» προαύλια (φέρθηκαν δάσος, χώμα, βρύα) και άλλα με συμβατικά προαύλια (άσφαλτος, χαλίκι, πλαστικά).
Τι έδειξαν τα αποτελέσματα
Σε μόλις 28 ημέρες τα παιδιά που έπαιζαν στα πιο «φυσικά» περιβάλλοντα εμφάνισαν:
αυξημένη ποικιλία μικροβίων στο δέρμα και στο έντερο (microbiome) σε σχέση με τα παιδιά στους «κανονικούς» παιδικούς σταθμούς.
αύξηση κυττάρων τύπου T regulatory (Tregs) – τα οποία παίζουν ρόλο στην εξισορρόπηση του ανοσοποιητικού και στην αποτροπή αυτοάνοσων.
μείωση σημάτων που σχετίζονται με φλεγμονώδεις διαδικασίες ή αλλεργίες.
«Η αυξημένη επαφή με ποικίλα περιβαλλοντικά μικρόβια φάνηκε να βελτιώνει τη ρύθμιση του ανοσοποιητικού των παιδιών», αναφέρει χαρακτηριστικά η μελέτη.
Γιατί έχει σημασία
Καθώς στην Ευρώπη και στις ανεπτυγμένες χώρες καταγράφεται αύξηση σε αυτοάνοσα νοσήματα και αλλεργικές διαταραχές, η έλλειψη επαφής με το «φυσικό περιβάλλον» θεωρείται πιθανός παράγοντας κινδύνου. Η λεγόμενη «υπόθεση της βιοποικιλότητας» (biodiversity hypothesis) υποστηρίζει ότι η σύγχρονη ζωή — με άσφαλτο, σκυρόδεμα, αποστειρωμένα περιβάλλοντα — μειώνει την έκθεση του ανθρώπινου οργανισμού σε ποικιλία μικροβίων που «εκπαιδεύουν» το ανοσοποιητικό.
Η Φινλανδική πρωτοβουλία αποδεικνύει ότι δεν πρόκειται απλώς για θεωρητική υπόθεση: με μια αρκετά απλή παρέμβαση — εισαγωγή φυσικού δάσους στο προαύλιο μάθησης — μπορεί να υπάρξει μετρήσιμη επίδραση στην υγεία παιδιών.
Προκλήσεις και σκέψεις
Φυσικά, η μελέτη έχει περιορισμούς — ο αριθμός των συμμετεχόντων ήταν σχετικά μικρός και χρειάζεται μακροχρόνια παρακολούθηση για να διαπιστωθεί πόσο μόνιμες είναι αυτές οι αλλαγές. Επιπλέον, δεν είναι σαφές ακόμη πόσο «βρώμικο» πρέπει να είναι το περιβάλλον, ή ποια είναι η ιδανική διάρκεια της έκθεσης.
Ωστόσο, η ιδέα ότι ένα κομμάτι δάσους — ή έστω φυσικό έδαφος — στον παιδότοπο μπορεί να λειτουργεί ως «συμβολαιογράφος» της υγείας, ανοίγει δρόμους για επανασχεδιασμό παιδικών σταθμών, σχολείων και δημόσιων χώρων.
Τι μπορούμε να μάθουμε εμείς
Για γονείς και εκπαιδευτικούς η «μαγκιόρικη» – ώστε να το πούμε με στυλ — προσέγγιση είναι: άφησε το παιδί να λερωθεί. Να παίζει σε χώμα, φύλλα, βρύα, να χώνεται στη φύση. Δεν χρειάζεται γιγάντια έργα: το πείραμα έδειξε αλλαγές σε λίγες μόλις εβδομάδες. Αλλά απαιτεί συνέπεια – η επαφή με τη φύση πρέπει να γίνεται τακτικά.
Μπορεί η Ελλάδα να υιοθετήσει κάτι αντίστοιχο; Με δεδομένο πως έχουμε κλίμα, φύση, αλλά και αστικά κέντρα με έλλειψη χώρου — η πρόκληση είναι μετατροπή μικρών παιδότοπων, σχολικών αυλών, σε «μικρο-δάση».
Ακολουθήστε το Pink.gr στο 
Ακολουθήστε το Pink.gr και στο Instagram
