
Τα τελευταία χρόνια, οι παιδοενδοκρινολόγοι παρατηρούν κάτι ανησυχητικό: η ηλικία έναρξης της εφηβείας, ιδιαίτερα στα κορίτσια, κατεβαίνει όλο και πιο χαμηλά. Περίοδοι πριν τα 11, ακόμη και πριν τα 9, δεν θεωρούνται πια τόσο σπάνιες.
Και ενώ μέχρι σήμερα οι βασικοί «υποψήφιοι» για αυτό το φαινόμενο ήταν η παχυσαρκία, η διατροφή ή ακόμα και το κοινωνικοοικονομικό επίπεδο, νέα επιστημονική μελέτη ρίχνει φως σε έναν απρόσμενο παράγοντα: τις χημικές ενώσεις που κρύβονται σε προϊόντα προσωπικής φροντίδας και καθημερινής χρήσης.
Συγκεκριμένα, ερευνητές του National Institute of Environmental Health Sciences εντόπισαν ότι η συνθετική αρωματική ουσία musk ambrette μπορεί να «ξεγελά» τον εγκέφαλο. Η ουσία αυτή, που βρίσκεται σε φθηνά αρώματα, απορρυπαντικά, σαπούνια και αρωματικά χώρου, φαίνεται να προσδένεται σε υποδοχείς του υποθαλάμου – την περιοχή που ρυθμίζει την εφηβεία – και να ενεργοποιεί την παραγωγή της ορμόνης GnRH. Αυτή η ορμόνη είναι υπεύθυνη για την ωρίμανση των γεννητικών οργάνων και την παραγωγή βασικών ορμονών όπως τα οιστρογόνα και η τεστοστερόνη.
Το εύρημα αυτό είναι πρωτοποριακό, γιατί για πρώτη φορά η επιστήμη στρέφεται στις περιβαλλοντικές χημικές ουσίες ως πιθανή αιτία της πρόωρης εφηβείας. «Η πρόωρη εφηβεία δεν αφορά μόνο παιδιά με αυξημένο βάρος. Υπάρχουν κι άλλοι, λιγότερο εμφανείς, παράγοντες», εξηγεί η παιδοενδοκρινολόγος δρ. Νάταλι Σο, που συμμετείχε στη μελέτη.
Η musk ambrette δεν περιορίζεται στα καλλυντικά: έχει εντοπιστεί ακόμη και σε υδάτινα δείγματα και ψάρια γλυκού νερού, κάτι που δείχνει ότι η παρουσία της στο περιβάλλον είναι εκτεταμένη. Σε εργαστηριακά πειράματα με ανθρώπινα κύτταρα και ζέβρα-ψάρια, προκάλεσε πρόωρη ενεργοποίηση του μηχανισμού της εφηβείας. Ωστόσο, οι επιστήμονες τονίζουν πως βρισκόμαστε στα πρώτα βήματα: απαιτούνται περισσότερες μελέτες σε θηλαστικά και σε ανθρώπους για να επιβεβαιωθούν οι επιδράσεις.
Οι πιθανές συνέπειες δεν είναι αμελητέες. Η εφηβεία που ξεκινά κάτω από τα 8 έτη στα κορίτσια και τα 9 στα αγόρια συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του μαστού, διαβήτη, καρδιαγγειακών νοσημάτων και χαμηλότερο τελικό ύψος. Μια πρόσφατη μελέτη του Harvard T.H. Chan School of Public Health έδειξε ότι 15,5% των κοριτσιών εμφάνισαν περίοδο πριν τα 11, ενώ 1,4% πριν τα 9.
Μέχρι να υπάρξουν πιο ξεκάθαρες απαντήσεις, οι ειδικοί προτείνουν στους γονείς να περιορίσουν την έκθεση των παιδιών σε προϊόντα με έντονα αρώματα και να επιλέγουν κατά το δυνατόν καλλυντικά χωρίς fragrance. Όπως υπογραμμίζει η καθηγήτρια επιδημιολογίας Τζάσμιν ΜακΝτόναλντ του Columbia, «δεν υπάρχουν ακόμη αρκετά δεδομένα για απαγορεύσεις ή περιορισμούς, αλλά οι οικογένειες μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο με μικρές καθημερινές επιλογές».
Ίσως, τελικά, η απλότητα να είναι το καλύτερο «φίλτρο» για την υγεία των παιδιών μας.