
Μερικές φορές η Ιστορία δεν γράφεται με μεγάλες μάχες, αλλά με μικρές, σιωπηλές τραγωδίες που σφραγίζουν ολόκληρες γενιές. Αυτό ακριβώς αποκαλύφθηκε στη Δανία, όταν η κυβέρνηση αναγκάστηκε να ζητήσει συγγνώμη για τις αναγκαστικές στειρώσεις και τα αντισυλληπτικά εμφυτεύματα που επιβλήθηκαν σε χιλιάδες γυναίκες και κορίτσια της Γροιλανδίας τις δεκαετίες του ’60 και του ’70.
Μετά από διετή ανεξάρτητη έρευνα, ήρθε στο φως μια σοκαριστική αλήθεια: περισσότερες από 4.500 γυναίκες και κορίτσια –κάποιες μόλις 12 ετών– υποβλήθηκαν σε επεμβάσεις χωρίς να γνωρίζουν ή να δώσουν τη συγκατάθεσή τους. Η πρακτική, που παρουσιάστηκε τότε ως μέτρο «οικογενειακού προγραμματισμού», ήταν στην πραγματικότητα μια οργανωμένη καμπάνια περιορισμού του πληθυσμού της Γροιλανδίας.
Το 349 σελίδων πόρισμα καταγράφει μαρτυρίες που κόβουν την ανάσα. Από τις 410 περιπτώσεις που εξετάστηκαν αναλυτικά, οι 349 ανέφεραν σοβαρές επιπλοκές στην υγεία, χρόνιο πόνο και μόνιμη αδυναμία τεκνοποίησης. Ακόμη πιο σοκαριστικό είναι ότι πολλές γυναίκες δεν γνώριζαν καν τι τους είχε συμβεί – ανακάλυψαν χρόνια αργότερα πως δεν μπορούσαν να αποκτήσουν παιδιά.
Η πρωθυπουργός της Δανίας, Μέτε Φρέντερικσεν, δήλωσε δημόσια: «Ήταν συστηματική διάκριση. Ένα σκοτεινό κεφάλαιο που δεν μπορεί να σβηστεί, αλλά πρέπει να αναγνωριστεί». Μαζί της, ο πρωθυπουργός της Γροιλανδίας, Γενς-Φρέντρικ Νίλσεν, έκανε λόγο για μια ιστορία που «τραυμάτισε ολόκληρο τον λαό».
Αν και η Γροιλανδία είχε αποκτήσει αυτονομία ήδη από το 1953, η Δανία συνέχισε να διαχειρίζεται τον τομέα της υγείας μέχρι το 1992. Αυτό σήμαινε ότι ο έλεγχος πάνω στα σώματα των γυναικών περνούσε από κυβερνητικά γραφεία και ιατρικές αίθουσες, χωρίς καμία φωνή από τις ίδιες.
Σήμερα, 143 γυναίκες –οι 138 ανήλικες τότε– έχουν καταθέσει αγωγή κατά του δανικού κράτους, ζητώντας αποζημίωση και δικαίωση. Το αν θα αναγνωριστεί νομικά η παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους παραμένει ζήτημα των δικαστηρίων.
Η υπόθεση αυτή δεν αφορά μόνο τη Γροιλανδία ή τη Δανία. Είναι μια παγκόσμια υπενθύμιση του πώς τα σώματα των γυναικών συχνά γίνονται πεδίο άσκησης εξουσίας. Η συγγνώμη είναι ένα πρώτο βήμα· η αληθινή δικαιοσύνη όμως θα έρθει μόνο όταν οι γυναίκες αυτές αναγνωριστούν ως θύματα βίας και αποζημιωθούν ουσιαστικά.